Różnorodność zastosowań oznacza, że znajdują się one w różnych produktach konsumenckich, takich jak; folie przeznaczone do pakowania żywności, winylowe tapety, artykuły sportowe, tusze do drukarek, rolety okienne, kalosze, płaszcze przeciwdeszczowe, odświeżacze powietrza, ręczniki papierowe, dziecięce zabawki, lakiery, farby, rozpuszczalniki, smary, przewody elektryczne, kleje, detergenty, winylowe podłogi oraz plastikowe elementy nadwozi samochodowych. Ftalany są stosowane również w kosmetykach, przede wszystkim w lakierach do paznokci, lakierach do włosów, balsamach nawilżających, dezodorantach oraz perfumach, w szamponach, mydłach oraz żelach pod prysznic. Najwięcej ftalanów znajduje się w mocno aromatyzowanych kosmetykach, to właśnie ftalany powodują, że zapach utrzymuje się dłużej.
Badania wykazują, że ftalany wpływają negatywnie na nasze zdrowie, a szczególnie na zdrowie dzieci. Dzieci w wyniku kontaktu z ftalanami wykazują większe skłonności do zachorowania na astmę, wystąpienie uczuleń oraz alergii. Substancje te mogą również wpływać negatywnie na gospodarkę hormonalną, może również prowadzić do zaburzeń funkcjonowania układu hormonalnego. U dzieci może powodować uszkodzenie układu nerwowego. Wykazano, że wysokie stężenie ftalanów w organizmie zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę, mogą też wpływać negatywnie na jakość męskiego nasienia.
W Laboratorium Produktów Włókienniczych i Analizy Instrumentalnej UOKiK w Łodzi w I i III kwartale 2020 r. przeprowadzono łącznie 156 badań laboratoryjnych zabawek pod kątem występowania ftalanów , stwierdzając przekroczenie dopuszczalnego stężenia tych substancji w 36 zabawkach (np.: ftalan bis (2-etyloheksylu) (DEHP) w ilości 45,1 ±5,0% w głowie lalki, ftalan diizobutylu (DIBP) w ilości 15,4% w zabawce figurka do skakania). Pod kątem obecności ftalanów najczęściej badano lalki (70 wyrobów), również w tej grupie stwierdzono najwięcej nieprawidłowości (29 zakwestionowanych wyrobów).
Inspektorzy IH ( Inspekcji Handlowej) w 6 przypadkach stwierdzenia niezgodności formalnych (np. brak informacji umożliwiających identyfikację zabawki, brak informacji identyfikujących producenta o raz importera) wystąpili do przedsiębiorców, odpowiedzialnych za wprowadzenie zabawki do obrotu, z wnioskiem o podjęcie dobrowolnych działań naprawczych. Wydano 1 decyzję zakazującą udostępniania zabawki. Jednocześnie inspektorzy IH skierowali
do Prezesa UOKiK 9 wniosków o wszczęcie postępowań administracyjnych4. Sprawy są obecnie analizowane.
W przypadku niezgodności formalnych najczęściej kwestionowano brak danych identyfikujących producenta i importera oraz prawidłowość umieszczenia na wyrobach wymaganych ostrzeżeń. To jedno z najczęściej występujących nieprawidłowości. W tym roku odsetek zabawek, w których stwierdzono przekroczenie zawartości ftalanów wyniósł 23 proc. zabawek przebadanych laboratoryjnie (zarówno w I, jak i w III kwartale badaniom poddano po 78 zabawek, z czego w I kwartale zakwestionowano 20, w III – 16). W IV kwartale 2019 r. nieprawidłowości w tym zakresie wykryto w 28 proc. zabawek (ftalany wykryto w 14 z 50 przebadanych próbek), zatem należy stwierdzić, że odsetek zabawek zawierających niedozwolone substancje chemiczne nieznacznie się obniżył. Nadal najwięcej przekroczonych wartości ftalanów stwierdza się w lalkach, wykonanych z PCW, a szczególnie w ich miękkich częściach, np. głowy czy kończyny.
Najwięcej objętych kontrolą zabawek (163) pochodziło z Chin. Również z tego kraju pochodziło najwięcej zakwestionowanych wyrobów (57), zastrzeżenia zgłoszono też wobec 4 zabawek wyprodukowanych w Polsce, 3 pochodzących z Wielkiej Brytanii, 2 pochodzących z Niemiec oraz jednej o nieustalonym pochodzeniu.
Autor; Anna P.
Na podstawie; https://www.uokik.gov.pl/
